چرا به عزت نفس نیازمندیم ؟
چرا عزت نفس اهمیت دارد و به آن نیازمندیم ؟
نوشته شده توسط سجاد شاهرخی در سه شنبه 1 اردیبهشت 1394 18:09
اکثر دانشمندان وصاحب نظران ارزیابی مثبت از خود را به عنوان عامل اساسی در سازگاری عاطفی-اجتماعی افراد می دانند ، در ابتدا دانشمندانی مانند ویلیم جیمز، هربرت مید وچارلیکولی بر اهمیت عزت نفس تاکید داشتند و چند سال بعد از آن نئوفروید ین ها و افرادی چونسالیوان وکارن هورنای "خودپنداره "را در نظریه های شخصیتی شان وارد کردند.سال ها بعد روانشناسان نظریه ها را با کار های تجربی در هم آمیختند ونتیجه گرفتند که عزتنفس مثبت با شادکامی و کارکرد موثرتر در رابطه است برای مثا ل افسردگی را به یک سبکشناختی که مشتمل بر ارزیابی های شدیدا منفی وانتقادی از خود است ارتباط داده اند.
بررسی های گوناگون روانشناسی حاکی از آن است که چنانچه نیاز به عزت نفس ارضاءنشود نیاز های گسترده تر نظیر نیاز به آفریدن ، پیشرفت و یا درک استعداد بالقوه محدودمی ماند ، افرادی که احساس خوبی نسبت به خود دارند معمولا احساس خوبی نیز به زندگیدارند ،آن ها می توانن با اطمینان با مشکلات و مسئولیت های زندگی مواجه شوند .ازعهدهآن ها برآیند .
شایستگی عاطفی-اجتماعی که از خودارزیابی مثبت منتج می شود می تواند به عنوان سپریانیرویی در مقابل مشکلات آینده به کودک کمک کند .شاهدی بر این نقطه نظر راهنمای تشخیصی وآماری بیماری های روانی انجمن روانپزشکانآمریکا(DSM-III.R) است که از عزت نفس پا یین به عنوان نشانگان چندین اختلال کودکینام برده است.
دو مثال مختلف از این اختلالات یکی اختلال بیش فعالی وکمبود توجه است که با بی توجهیوتکانه ای بودن مشخص می شود است و دیگری اختلال اجتنابی است که فرم شدیدی ازاضطراب اجتماعی می باشد ، اگر چه واقعا مشخص نیست که عزت نفس پا یین علت
هراختلالی باشد اما این واقعیت که آن می تواند با مشکلات شدید در کودکی توا م باشد دلیلبر اهمیت نقش عزت نفس است.
از عزت نفس به عنوان احساس ارزشمند بودن یاد شده که از مجموع افکار واحساسات،عواطف وتجربیات خودمان در طول زندگی ناشی می شود واین احساس هم بر اساس آگاهیها یا برداشت ها ی ما از خودمان است وآن هم به نوبه خود بیشتر ناشی از تجربه هایاجتماعی ماست.حدود یکصد سال پیش جامعه شناسی به نام " کولی "چنین نوشت:
نگرش ما از خود مانند آینه ای است که ارزیابی های تصوری دیگران نسبت به ما را منعکسمی کند.
بنابراین " خودانگاره" که مفهوم عزت نفس را می سازد به نظر می رسد که تحت تاثیر محیطبیرونی شکل می گیرد وساخته می شود.
گرایش اساسی به داشتن احساس خوب نسبت به خود ودنیای اطراف چیزی است که همه ما باآن به دنیا می آییم با این حا ل با گذشت زمان این تما یل طبیعی به طرق مختلف مورد تهدیدقرار می گیرد ، دراین خصوص پژوهشگران متغیرهای زیادی را بررسی نموده اند که بهپاره ای از آن ها پرداخته می شود:
الف : شیوه پرورش :
کیفیت روابط در دورا ن کودکی اهمیت اساسی دارد زیرا در این زمان است که بذرهای عزتنفس کاشته می شود ،تصور می شود که مادر از این لحا ظ نقش محوری ایفا می کند اگر مادربا فرزند رابطه سالم داشته باشد کودک خواهد توانست در مورد خود وتوانایی برقراری روابطشخصی و صمیمی در بزرگسالی احساس مثبت داشته باشد و عکس این موضوع صادقاست ، شکست در ایجاد همبستگی عاطفی به مادر می تواند به اضطراب دایمی ناشی از بیتوجهی یا طرد منجر شود .
پیام هایی که کودکان به مرور و با گذشت زمان از افراد مهم پیرامون خود در مورد خودشاندریافت می کنند برای عزت نفس آن ها بسیار مهم است بعلاوه عزت نفس خود پدر ومادر،عملکرد وساختار خانواده نیز درمیزان عزت نفس کودک اهمیت دارد.
ب:بدرفتاری جسمی یا جنسی:
" هرکه بیشتر محبت می کند بیشتر کتک می زند ! " جمله ا ی است که اغلب برای توجیهبد رفتاری جسمانی با بچه ها به کار می رود ، اینگونه بد رفتاری جسمانی به مرور زمان درقربانیان احساس درماندگی ایجاد می کند.
تنبیه یا تهدید شدن به آن می تواند عزت نفس را به شدت تحت تاثیر قرار دهد ،آثار بدرفتاریجنسی در دوران کودکی نیز خود را در سرتا سر زندگی قربانی نشان می دهد ،باورهای منفیدرباره خود که از بدرفتاری جنسی دوران کودکی ناشی می شود عزت نفس را پایین می آوردقربانیان این گونه بدرفتاری ها اغلب باور دارند که "بی ارزش یا بد "هستند ونسبت به دیگراناحساس حقارت می کنند.
گایل لیند تفیلد در کتاب خود تحت عنوان "عزت نفس "می نویسد:
حتی ایما واشاره یا کنایه های نامناسب ،بی دلیل وغیرمستقیم به کودک نیز می تواند رشد یکخودانگاره ی مثبت را تهدید کند.
ج :ظاهر جسمانی
امروزه در جوامع به " خوش ظاهر بودن "در هر سنی اهمیت ویژه ای داده می شود ،باور بر این است که خود انگاره ی جسمانی یکی از اولین سنگ بنا ها ی عزت نفس در کودکان استکسانیکه جذاب به حساب می آیند بیشتر از آن هایی که ظاهر خوشا یندی ندارند مورد توجهقرار می گیرند ، سرانجام با ورود به بزرگسا لی برداشت او از ظاهرش اهمیت می یابد .
د :رویداد های جاری زندگی
عزت نفس یک فرد هرچقدر هم محکم وقوی باشد زندگی همواره موقعیت هایی پیش می اوردکه ارزشگذاری مثبت فرد از خودش را به خطر می اندازد .
تحقیر شدن یا مورد توهین قرار گرفتن از طرف دیگران ، رد شدن درخواست کار یا پذیرفتهنشدن در دانشگاه ،بیماری یا اخراج شدن از کار و... همه می توانند برنگرش مثبتی که فرد ازخود دارد آثار مخربی بر جای بگذارد .
با تشکر از خانم مهناز مجیری نژاد