فاکتورهای اساسی عزت نفس سالم چیست؟
مولفه های اساسی عزت نفس
تجاربی که کودک در راستای هر مولفه به دست می آورد نقش اساسی را در ارزیابی از خودایفا می سازد ،این فرایند ارزیابی ، قضاوت و توصیف های درونی ازخود را میسر می ساز که عزت نفس نام می گیرد وبه منزله ی بیانیه ای در چگونگی احسا س کودک درباره خویش محسوب می شود.
عزت نفس سالم را می توان مورد تقویت قرار داد و یا اینکه آنرا از مسیر حرکت اصلیمنحرف ساخت ، شخص با عزت نفس قوی تا حدود زیادی قادر است که در خود جنبه هایمثبت مولفه های عزت نفس را تحقق بخشد. در صورت فقدان مولفه های مزبور شخص دچار
ناپایداری وناتوانی می گردد.
پنج مولفه عزت نفس از دیدگاه جامع نگر " اینرونر" در ذیل مطرح شده است ،توصف مواردبا استناد به عزت نفس بالا وپایین توسط بربا،1989(میر علی یاری ،1379)مطرح شده است:
امنیت :احساسی از اطمینان قوی است که شامل این نکات می شود ،احساس راحتی،ایمنی ،وقوف در آنچه که از وی انتظار می رود، توانایی وابستگی به افراد وموقعیت هاودرک قواعد ومحدودیت ها ، دارا بودن احساس قوی امنیت(می توانم از پشتیبانی دیگرانبرخوردار شوم)پایه ای است که ساختار مولفه های دیگر بر آن اساس پایه ریزی می گردداز این رو کودکان باید قبل از انجام هر عملی نسبت به آن اطمینان خاطر حاصل نمایند،چنانچه کودک احساس ناراحتی نماید(نسبت به آنچه که از من انتظار می رود مطمئننیستم )در جذب مولفه های دیگر عزت نفس با مشکل مواجه خواهد شد.
خودپذیری :احساس فردیتی است که اطلاعاتی درباره خود وتوصیف دقیق و واقعبینانه از خود را بر حسب نقش ها ،اسنادها و ویژگی های جسمانی در بر می گیرد.
کودکانی که واجد خودپذیری قوی باشند (من خودم را دوست دارم ومی پذیرم ) احساسفردگرایی ، شایستگی، کفایت وتحسین از خود دارند و کودکانی که احساس خود پذیریضعیفی دارند (من خود را دوست ندارم) در پذیرش خود فاقد اراده اند.
پیوند جویی :احساسی از پذیرش ومقبولیت است بویژه در روابطی که مهم قلمدادمی شوند ، همچنین به معنای احساس پذیرفته شدن ومورد احترام قرار گرفتن از سوی دیگران به کار می رود.
کودکانی که دارای احساسات پیوند جویی قوی باشند(احساس تعلق داشتن) رابطه راحت ورضایتمندی با دیگران برقرار می کنند ،حال آن که احساس پیوند جویی ضعیف در کودک(کسی نمی خواهد با من باشد) منجر به انزوا طلبی واحساس بیگانگی وی خواهد شد.
شایستگی:این مولفه به احساس موفقیت و فضیلت درکارایی اشاره دارد وشاملوقوف بر نیرومندی ها ، توانمندی ها و پذیرش ضعف ها نیز می شود .کودکانی که واجداحساس شایستگی می باشند (من احساس توانایی می کنم بنابراین می توانم با هر خطری
روبه رو شوم) در بیان تصورات وعقاید خود در ارتباط با دیگران بی پروا می باشند اماکودکانی که از شایستگی لازم برخوردار نیستند (نمی خواهم کوشش کنم) خود را ناتوانمی انگارند و موفقیت های خویش را به بخت واقبال نسبت می دهند ونمی خواهند فرصتهایی در جهت نیل به موفقیت داشته باشند ،آن ها رفتارهای خود مغلوبانه دارند واحساسکفایت شخصی نمی کنند.
تعهد : در این مولفه دارا بودن هدف و انگیزه درزندگی مورد نظراست بطوریکه به خویشتن اجازه دهد تا اهداف واقع بینانه و قابل حصولی داشته باشد ودر قبال پیامدهای تصمیمات خود احساس مسئولیت نماید .
کودک برخوردار از احساس تعهد قوی (من اهداف مهمی دارم) قادر است عملی را آغازکند وبر اساس طرح ونقشه آن را پی گیری کند اما کودکی که حس تعهد ضعیفی دارد (منگیج هستم ونمی دانم چه باید بکنم ) در قبال اعمال خود مسئولیتی احساس نمی کند و درهنگام مواجهه با مشکل راه حل های مختلف را مورد کاوش قرار نمی دهد.
با تشکر از خانم مهناز مجیری نژاد